مهران دوستی در کنار مهارت بی‌بدیلش در فن بیان، نگاهی فرهنگی و انسانی به کار خود داشت. او نه صرفاً گوینده‌ای حرفه‌ای، بلکه مفسری عاشق کلمه، صدا و اندیشه بود. از جنگ تا سینما، از ادبیات تا موسیقی، در هر حوزه‌ای که وارد شد، ردپای صدای خود را به یادگار گذاشت. صدایی که هنوز، سال‌ها پس از خاموشی‌اش، برای بسیاری از ایرانیان یادآور لحظاتی از امید، آگاهی و زیبایی است.
دوران کاری
مهران دوستی در سال ۱۳۵۹، هنگامی که به‌عنوان مدیر تولید در صداوسیمای مرکز گیلان مشغول به کار بود، به‌دلیل غیبت گوینده، خود پشت میکروفون نشست و این آغاز مسیری شد که تا پایان عمر ادامه یافت. صدای نافذ، گرم و حماسی‌اش به‌سرعت توجه مدیران رادیو را جلب کرد و از همان سال به‌طور رسمی وارد حرفه گویندگی شد.
او نخستین کسی بود که از سال ۱۳۶۰ گویندگی برنامه‌های جبهه را بر عهده گرفت. در روزهای جنگ ایران و عراق، صدای او از رادیو، اطلاعیه‌های ارتش، اخبار عملیات‌ها و روایت رشادت‌های رزمندگان را به گوش مردم می‌رساند. صدای پرانرژی و صادقانه‌اش، برای بسیاری از مردم در آن سال‌ها، صدای مقاومت و امید بود.
در سال ۱۳۶۵ با راه‌اندازی «رادیو جبهه»، دوستی به عنوان نخستین گوینده‌ی این شبکه انتخاب شد و با گویندگانی چون نورشاهی همکاری داشت. در شب‌های عملیات، او در جامجم می‌ماند تا گزارش‌های تازه از جبهه‌ها را با صدای پرشور خود به مردم منتقل کند. دوستی در دهه‌های بعد، دوستی در شمار گویندگان شاخص و محبوب رادیو قرار گرفت. او گویندگی و اجرای برنامه‌های متعددی را در شبکه‌های مختلف بر عهده داشت؛ از جمله «هزار پنجره»، «کافه رادیو»، «نشانی» و برنامه‌های سینمایی چون «سینما یک»، «سینما دو» و «سینما چهار».
برنامه «هزار پنجره» با تهیه‌کنندگی نعمت رئوفی و نویسندگی یدالله گودرزی، نقطه‌ی عطفی در کارنامه‌ی او بود. اجرای زنده و بداهه‌گویی‌های گرمش، نام مهران دوستی را در ذهن شنوندگان رادیو جاودانه کرد.
در دهه هشتاد و نود خورشیدی، اجرای مهران دوستی در برنامه‌های عصرگاهی «رادیو جوان» به‌ویژه «کافه رادیو»، محبوبیتی بی‌سابقه یافت و آن ساعت‌ها را به پرشنونده‌ترین زمان رادیو تبدیل کرد. صدای او هنگام روایت شاهنامه و داستان‌های حماسی نیز زبانزد علاقه‌مندان بود. مهران دوستی افزون بر گویندگی، سال‌ها در جشنواره‌های سینمایی، به‌ویژه جشنواره فیلم فجر، به‌عنوان مجری و گوینده فعالیت داشت. او در برنامه‌هایی چون «سیمرغ فجر» (۱۳۷۲) و «کمی برایم سینما بیاور» حضور چشمگیری داشت.
تسلطش بر ادبیات، آشنایی با فرهنگ و هنر، و مطالعه‌ی گسترده باعث شده بود در بسیاری از برنامه‌ها نقش «مجری کارشناس» را ایفا کند. صدای مهران دوستی نه فقط ابزار کارش، بلکه بخشی از حافظه‌ی فرهنگی مردم ایران شد. او چندین‌بار به‌عنوان گوینده برتر رادیو شناخته شد و نماینده ایران در اتحادیه رادیو تلویزیون آسیا و اقیانوسیه (ABU) بود.1خبرماشین – «مهران دوستی» گوینده محبوب و توانای رادیو درگذشت
زندگی شخصی
مهران دوستی، از چهره‌های ماندگار و اثرگذار رادیو ایران، در سوم بهمن ۱۳۳۵ در روستای بلده از توابع نور مازندران به دنیا آمد. او تحصیلات خود را تا مقطع دانشگاه در ایران ادامه داد و سپس برای ادامه تحصیل در رشته مکانیک و مهندسی تصفیه آب به دانشگاه هوستون در ایالت تگزاس آمریکا رفت. با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، تحصیلش نیمه‌تمام ماند و به ایران بازگشت. بازگشت او، سرآغاز زندگی حرفه‌ای جدیدی بود.
مهران دوستی در خانواده‌ای اهل فرهنگ در روستای بلده، در دامنه‌ی جنگل‌های البرز، به دنیا آمد. مادرش اهل رودسر بود. خود درباره‌ی دوران کودکی‌اش گفته بود:
بیشتر دوران کودکی، نوجوانی و جوانی‌ام را در دامنه جنگل‌های انبوه البرز گذراندم. بعد از گرفتن دیپلم، چون در انجمن ایران و آمریکا جزو شاگردان ممتاز زبان انگلیسی بودم، امتحان تافل دادم و از دانشگاه هیوستون پذیرش گرفتم.
درگذشت مهران دوستی
مهران دوستی در مهرماه ۱۳۹۳ تحت عمل جراحی قلب قرار گرفت و پس از آن با مشکلات تنفسی دست‌وپنجه نرم می‌کرد تا سرانجام در ۲ خرداد ۱۳۹۴ بر اثر ایست قلبی در بیمارستان رامتین تهران درگذشت.2قدس – مهران دوستی با صدایش امضا می کند مراسم تشییع پیکر او در ۴ خرداد ۱۳۹۴ از ساختمان شهدای رادیو شروع شد و سپس پیکرش برای تشییع به مسجد بلال برده شد و در نهایت در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.3جامجم – بدرقه «مهران دوستی» به خانه ابدی
مهران دوستی انسانی فروتن و اهل مطالعه بود. همکارانش او را فردی آرام، منظم و عاشق فرهنگ و صدا توصیف می‌کنند. او معمولاً از حضور در مراسم خاکسپاری خودداری می‌کرد، مگر برای دوستان بسیار نزدیکش؛ از جمله رضا صفدری که بعدها مهران دوستی در طبقه‌ی بالای مزار او در قطعه هنرمندان به خاک سپرده شد و این اتفاق نماد دوستی و پیوند جاودانه‌شان شد.
یادگار و میراث
پس از درگذشت مهران دوستی، برنامه محبوب «کافه رادیو» برای مدتی از آرشیو با صدای خودش پخش می‌شد و سپس با گویندگان دیگری ادامه یافت. در سال ۱۳۹۵، به پاس سال‌ها فعالیت او، خیابان اسفراین در منطقه ۶ تهران به نام «مهران دوستی» تغییر یافت.
صدای مهران دوستی، بخشی از حافظه‌ی شنیداری مردم ایران است. او برای نسلی از شنوندگان، صدای جنگ، امید، فرهنگ و سینما بود. برنامه‌هایی چون «کافه رادیو» و «هزار پنجره» هنوز هم با نام او یاد می‌شوند و بزرگداشت‌هایی چون «شب مهر» در یادش برگزار می‌شود. او تا آخرین روز زندگی‌اش، با همان عشق و انرژی پشت میکروفون نشست و همان‌طور که خودش گفته بود «من مهمان لحظات صبح و عصر مردمم.» و بی‌تردید، هنوز هم صدایش در گوش بسیاری از ایرانیان طنین‌انداز است.4تسنیم – بزرگداشت مهران دوستی در «شب مهر»
دیدگاه‌های مهران دوستی
مهران دوستی ازجمله پیشکسوتان رادیو می‌باشد که مورد توجه بسیاری از گویندگان نسل‌های جوان امروز است. از اینرو تعدادی از دیدگاه‌های او را گردآوری کرده‌ایم که می‌توانید مطالعه کنید.
بی‌طرفی در رسانه و نقش مجری
مهران دوستی باور داشت که یک مجری و برنامه‌ساز رادیویی باید در موضعی بی‌طرف بایستد و نقش قضاوت‌گر یا جانبدار را بر عهده نگیرد. او در برنامه‌ی «نشانی» هدف خود را بیان دیدگاه‌های هر دو طیف، یعنی پیشکسوتان و جوانان دوبله می‌دانست و تأکید می‌کرد که رسانه نباید به ابزار حمایت از یک جناح یا تخریب دیگری بدل شود. از نگاه او، وظیفه‌ی برنامه‌سازی رادیویی آن است که گفت‌وگویی سالم و متوازن میان نسل‌ها ایجاد کند تا حقیقت و آینده‌ی یک هنر به‌درستی بررسی شود.
نگرانی از آینده‌ی دوبله در ایران
او نسبت به آینده‌ی دوبله در ایران نگرانی جدی داشت و بارها هشدار داده بود که اگر روند فعلی ادامه یابد، کیفیت دوبله در سال‌های آینده به شکل چشمگیری افت خواهد کرد. به باور او، ظهور دوبله‌های سطحی و بی‌کیفیت نشانه‌ی بی‌توجهی به میراث فرهنگی و هنری دوبله‌ی ایران است و این وضعیت می‌تواند اعتبار سال‌ها تلاش هنرمندان این حوزه را از میان ببرد.
احترام به پیشکسوتان و میراث دوبله
دوستی برای پیشکسوتان عرصه‌ی دوبله احترام ویژه‌ای قائل بود و آن‌ها را حافظان میراث شنیداری و فرهنگی کشور می‌دانست. او انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم را صنفی با سابقه‌ای طولانی می‌دانست که طی دهه‌ها، آثار ماندگاری را برای سینمای ایران خلق کرده است. به عقیده‌ی او، صداهای اصیل و ماندگار نسل قدیم دوبله، بخشی از خاطره‌ی جمعی مردم ایران‌اند و نباید در میان هیاهوی شبکه‌های متعدد و تولیدات کم‌ارزش فراموش شوند.
حمایت از نسل جوان دوبله
در عین حال، او نگاه مثبتی به نسل جوان داشت و بر این باور بود که گویندگان تازه‌نفس در صورت تلاش، آموزش و تعامل با بزرگان می‌توانند جایگاه شایسته‌ای در دوبله پیدا کنند. دوستی اعتقاد داشت که جوانان باید با احترام و فروتنی در کنار پیشکسوتان قرار بگیرند و از تجربه‌ی آن‌ها بهره‌مند شوند. او تأکید می‌کرد که نسل قدیم نیز باید با روی گشاده از جوان‌ترها حمایت کند، چرا که این پیوند میان نسل‌ها تنها راه تداوم دوبله‌ی اصیل ایرانی است.
نقد به مدیران شبکه‌های تلویزیونی
یکی از محورهای انتقاد مهران دوستی متوجه مدیران شبکه‌های تلویزیونی بود. او ضعف در کیفیت دوبله‌ها را نتیجه‌ی تصمیم‌های شتاب‌زده و غیرحرفه‌ای مدیرانی می‌دانست که برای پر کردن آنتن به هر قیمت، از دوبله‌های ارزان و سطح پایین استفاده می‌کنند. به گفته‌ی او، در برخی شبکه‌ها به‌جای توجه به کیفیت هنری و انتخاب صداپیشگان حرفه‌ای، تنها سرعت و هزینه ملاک بوده است، و این امر به مرور سطح سلیقه‌ی مخاطب را پایین می‌آورد.
مسئولیت مشترک در وضعیت دوبله
دوستی بر این باور بود که مسئولیت وضعیت امروز دوبله، میان چند گروه تقسیم می‌شود: مدیران شبکه‌ها به‌دلیل بی‌برنامگی، گویندگان جوان به‌دلیل ناپختگی، و پیشکسوتان به‌دلیل کم‌کاری و نداشتن تصمیم‌گیری قاطع. او معتقد بود که اگر هرکدام از این گروه‌ها نقش خود را به درستی ایفا کنند و همکاری واقعی میانشان شکل گیرد، دوبله‌ی ایران می‌تواند دوباره به دوران طلایی خود بازگردد.
عشق به سینما و دغدغه برای دوبله
در نهایت، مهران دوستی انگیزه‌ی خود را از تمام این نقدها و گفت‌وگوها تنها عشق به سینما و دغدغه برای آینده‌ی دوبله می‌دانست. او خود را طرف هیچ گروهی نمی‌دید و هدفش را حفظ ارزش‌های هنری و فرهنگی صدای فارسی عنوان می‌کرد. از نگاه او، دوبله فقط یک حرفه نبود، بلکه بخشی از هویت فرهنگی مردم ایران به شمار می‌رفت که باید با احترام، تجربه و دانش از آن پاسداری کرد.5ایسنا – مهران دوستي: «نشاني» راديو جوان نگران آينده‌ي دوبله و صداپيشگان آن است برخي از مديران سيما براي پركردن آنتن از دوبله‌ي ارزان استفاده مي‌كنند
منابع
- 1
- 2
- 3جامجم – بدرقه «مهران دوستی» به خانه ابدی
- 4تسنیم – بزرگداشت مهران دوستی در «شب مهر»
- 5